Obesitas is schijnbaar eenvoudig uit te leggen. Als iemand meer calorieën verbruikt dan nodig is, komt hij of zij aan. Maar de echte verklaring is niet zo eenvoudig. En het gaat om meer dan gewicht.

En gewicht verliezen is niet alleen een kwestie van minder eten en meer bewegen. In werkelijkheid kan obesitas worden beïnvloed door genetica, fysiologie, milieu, werk en opleiding, en wat er in de hersenen gebeurt.

Inzicht in deze factoren is van cruciaal belang, want obesitas wordt in verband gebracht met andere ziekten, waaronder diabetes type 2, hartziekten en bepaalde vormen van kanker. En dan hebben we het nog niet eens over het stigma en de vooroordelen die miljoenen mensen met obesitas dagelijks ervaren. Maar met de juiste zorg kunnen mensen met obesitas duurzaam gewichtsverlies bereiken dat echt een verschil maakt voor hun gezondheid.

  • Bray GA, Kim KK, Wilding JPH, et al. Obesity: a chronic relapsing progressive disease process. A position statement of the World Obesity Federation. Obes Rev. 2017; 18:715–723.
  • Bray GA, Kim KK, Wilding JPH; World Obesity Federation. Obesity: a chronic relapsing progressive disease process. A position statement of the World Obesity Federation. Obes Rev. 2017 Jul;18(7):715-723.
  • 3x de wereldwijde prevalentie van obesitas is sinds 1975 meer dan verdrievoudigdReferentie : World Health Organization. Obesity and Overweight Factsheet no. 311. Available at: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/. Last accessed: September 2020.
  • “Studies show that only about one third of people successfully maintain their lost weight.” Referentie :  Mann T et al. Medicare’s search for effective obesity treatments. American Psychologist. 2007;62:220–233. Referentie :  Mann T, Tomiyama AJ, Westling E, Lew AM, Samuels B, Chatman J. Medicare's search for effective obesity treatments: diets are not the answer. Am Psychol. 2007 Apr;62(3):220-33.

Obesitas wordt beïnvloed door vele factoren, zowel in als buiten het lichaam. Een persoon kan geboren worden met een aanleg voor gewichtstoename, en zoals iemand wordt geboren met een bepaalde oogkleur.

Er is ook het fysiologische aspect. Wanneer een persoon eet, worden de hormoonsignalen van de maag en de darmen vertaald in een gevoel van verminderde honger en verhoogde verzadiging. Dit regelt de voedselinname van een persoon.

Tijdens het afvallen kan het niveau van hormonen veranderen in een poging om het verloren gewicht te herwinnen. Als gevolg daarvan tonen studies aan dat slechts ongeveer een derde van de mensen met succes hun gewichtsverlies behouden.

Andere bijkomende aspecten zoals het algemene welzijn, de omgeving en de levensstijl van een persoon kunnen ook leiden tot gewichtstoename. Waar iemand woont en de cultuur die hem of haar omringt, kan ook de kans op het ontwikkelen van obesitas beïnvloeden.

Dus, hoewel veel mensen met obesitas geloven dat ze alleen in staat zouden moeten zijn om hun gewicht onder controle te houden is het toch niet zo eenvoudig.

Om obesitas te begrijpen, moeten we begrijpen wat er in onze hersenen omgaat. Blijkbaar is het zo dat ons lichaam alles doet om die extra calorieën vast te houden, wellicht omdat het gaat om een overlevingsmechanisme dat al duizenden jaren bestaat.

Daarom hebben mensen met obesitas moeite om af te vallen. Hun lichamen zijn zo geprogrammeerd om ze terug te brengen naar hun begingewicht. Het lijkt erop of er een schakelaar in de hersenen zit die het energiegebruik van een persoon aanpast tot hij de verloren kilo's heeft teruggekregen. We proberen nu in de hersenen te bepalen waar precies zo'n schakelaar kan zitten en te onderzoeken of het iets is waar we op kunnen inwerken met een medicijn. En zo misschien op een dag mensen met obesitas kunnen helpen om hun gewicht te 'resetten' naar een nieuw, gezonder uitgangsniveau. Als we in deze opzet zouden slagen dan zouden we miljoenen mensen met obesitas kunnen helpen.